نقش روشنفکران در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران و کوشش آنان برای ارتقای آگاهی سیاسی مردم امری انکارناپذیر است. هدف این مقاله مطالعه سیر تحول روشنفکری در ایران، به منظور بررسی زمینه های تغییر بیعت روشنفکران با رژیم پهلوی و همینطور نتایج آن بر وقوع انقلاب است. بر مبنای یک تقسیم بندی، روشنفکران ایرانی از آغاز تا پایان دورة پهلوی در سه نسل قرار می گیرند: نسل اول: روشنفکران عصر حیرت؛ نسل دوم: روشنفکران شبه مدرن یا غرب گرا و نسل سوم: روشنفکران بومی گرا. روشنفکران نسل اول و دوم تحت تاثیر اندیشه غرب گرایی و تجدد آمرانه بودند، اما نسل سوم با گذر از نوسازی آمرانه و غرب گرایی، بیشتر رنگ و بوی مذهبی و بازگشت به هویت خویشتن به خود گرفت. هدف اندیشه گران این جریان، احیای تفکر جدیدی درباره دین و هویت بومی بود. همانطور که کرین برینتون نیز در کتاب کالبدشکافی انقلاب آورده است، جابه جایی وفاداری روشنفکران را می توان یکی از نشانه های وضعیت پیشا انقلابی دانست. روشنفکران بومی گرا، که تا آن زمان، آرمان ها و مسیر متفاوتی از باقی قشرهای جامعه در پیش گرفته بودند، در کنار توده مردم قرار گرفتند و این تغییر رویه، به تعبیر کرین برینتون نشان از «تغییر بیعت روشنفکران» داشت و در وقوع انقلاب اسلامی نقش تاثیرگذاری داشت.

مقاله حاضر به بررسی نقش مترجمان بومی در ترجمه عناصر فرهنگ محور پرداخته است. مترجمان در شناساندن فرهنگ مبدا به مخاطبان خود نقش کلیدی دارند. با توجه به اینکه فرهنگ از جوانب مهم هویت یک ملت است، وظیفه خطیر مترجمان در ارائه ترجمه ای صحیح جلب توجه می کند. در این مقاله مقصود از مترجم بومی، مترجمی است که از زبان مادری خود به زبان خارجی ترجمه می کند و مقصود از مترجم خارجی، مترجمی است که از زبان خارجی به زبان مادری خود ترجمه می کند. حال این موضوع که کدامیک از مترجمان، بومی یا خارجی، در ترجمه عناصر فرهنگی و به تبع آن شناساندن صحیح فرهنگ یک ملت موفق تر عمل می کنند، موضوعی مورد پژوهش است. ترجمه داستان های کوتاه و بلند، رمان ها، انواع شعرها و غیره را می توان جزو ترجمه آثار فرهنگی محسوب کرد. مقاله حاضر دو ترجمه از «بوف کور» را بررسی می کند. یکی از مترجمان بومی و دیگری خارجی است. در خلال مقاله به پاره ای از سوالات در باب جایگاه ترجمه مترجم خارجی و بومی در تعامل و ارتباط با ارزش های فرهنگی و هویت ملی پاسخ داده شده است. طبق نتایج پژوهش، مترجم بومی تلاش بیشتری برای ترجمه دقیق تر عناصر فرهنگی کرده و در حفظ هویت ملی نقش پررنگ تری داشته است.

ژانرهای بومی مجموعه ای از زیرژانرها یا ژانرهای ترکیبی محبوب در مناطقی خاص هستند که ویژگی هایی را در کنار هم قرار داده اند که در آثار تولید مناطق دیگر کمتر دیده شده اند. در این پژوهش که با هدف شناسایی نقش هویت ملی و فرهنگی در تکوین های ژانرهای بومی انجام گرفته است، طیفی از ژانرهای بومی مانند هنرهای رزمی در هنگ کنگ، وسترن اسپاگتی در ایتالیا، ماسالا در هندوستان، هیمات فیلم در آلمان، انیمه های ژاپنی و فیلمفارسی های ایرانی به روش تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته اند تا روند تکوین این ژانرها در رابطه با دغدغه های ملی مورد بازشناخت قرار گیرد. یافته های این پژوهش روشن می کند که این ژانرها نه تنها هویت های ملی را در کلیشه های ژانری خود بازنمایی می کند، بلکه باوجود تنوع ژانریک، یک روند ثابت در تکوین این ژانرها وجود دارد که از هویت ملی و فرهنگی بوم آن ژانر تأثیر پذیرفته است: برجستگی مقطعی هویت ملی با عواملی چون جنگ، استعمار، تسلط فرهنگی و دیگر عناصری که مفاهیم «خود» و «دیگری» را پررنگ می کنند و توجه به میراث فرهنگی و استفاده از آن در جهت بازنمایی هویت ملی در محتوا و ساختار آثار سینمایی، باعث شکل گیری ژانرهایی شده که ویژگی های متمایزی نسبت به ژانرهای مسلط سینمایی در خود دارند. بیان دغدغه های ملی به زبانی که توسط عامه مردم قابل درک است این فیلم ها را به شدت بین مردم محبوب کرده و به مرور زمان آثار سینمایی متعددی با تکرار مضامین و ویژگی های این ژانرها تولید شده و مخاطب داخلی و خارجی خود را کسب می کنند و پیدایش «سینمای ملی» را تسهیل می بخشند.

مقدمه و اهداف: اکثر ملت ها و کشورهای جهان از ترکیب جمعیتی یکسانی برخوردار نیستند و دارای تنوع و تکثر قومی می باشند. هویت قومی از هویت های میانی در عصر جدید به شمار می آید که فراتر از هویت فردی و فروتر از هویت ملی قرار دارد. از همین رو، این هویت دارای عناصر مشترکی از قبیل؛ فرهنگ، تاریخ، مکان، زبان، نژاد، مذهب و ... با هویت ملی می باشد. مسأله قومیت یکی از مسائل بغرنج در کشورهای گوناگون می باشد و کشورهایی که تنوعات اجتماعی و قومی دارند چالش های متعددی را تجربه می کنند. کشور ایران نیز جامعه کثیرالقومی است که گروه های فرهنگی، زبانی و مذهبی گوناگون را در خود جای داده. آنچه در این گونه جوامع اهمیت فوق العاده دارد، ایجاد و تقویت همبستگی ملی و در عین حال حفظ تنوع و گوناگونی است که در عرصه های مختلف در اقوام دیده می شود. روش: جهت بررسی دو امر یاد شده پژوهش حاضر در چارچوب روش کمی و با تحلیل پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری 299 نفر از مردمان ترکمن و 127 نفر از مردمان سیستانی در شهرهای مختلف استان گلستان می باشد. هر دو قوم از 9 طایفه می باشند که به توازن جمعیتی، پرسشنامه ها پر شد. داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی تحلیل گردید که در سطح توصیفی؛ توزیع فراوانی و میانگین و در سطح استنباطی؛ از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی استفاده شد. همچنین از نظریات؛ نوسازی، محرومیت نسبی، مقوله بندی هویتی، به مثابه چارچوب نظری بهره گرفته شد.یافته ها: داده ها نشان می دهد در ابعاد هویت قومی و هویت ملی تشابه و تفاوت هایی بین ترکمن ها و سیستانی های استان گلستان دیده می شود. به عبارتی گرایش های قومی در بین این دو قوم گرچه چندان قوی نبوده ولی بیشتر از متوسط می باشد. اما در یک مقایسه، آمارها گویای آن است که میزان گرایش به هویت ملی و هویت قومی در بین ترکمن های استان گلستان بیشتر از متوسط بوده است. از طرفی در یک مقایسه، بین گرایش به هویت قومی و هویت ملی تفاوت معنی داری وجود دارد و میانگین گرایش به هویت قومی بین این قوم بیش تر از گرایش به هویت ملی است. در خصوص سیستانی ها نیز این آمارها نشان می دهد میزان گرایش به هویت ملی و هویت قومی در بین سیستانی های استان گلستان بیشتر از متوسط بوده است. ضمن آنکه در یک مقایسه، بین گرایش به هویت قومی و هویت ملی تفاوت معنی داری وجود دارد و میانگین گرایش به هویت ملی بین این اقوام بیش تر از گرایش به هویت قومی است. در کل نتایج نشان از ضعف نسبی شناخت ابعاد تاریخ بین این مردمان می باشد که این مسأله خلاء آموزشی در حوزه های مربوطه را برای این اقوام عیان می سازد. ضمن آنکه محدودیت های ساختاری در معرفی و بازخوانی هویتی و سلطه فرهنگ کلان، اقوام(خصوصا اقوام کم جمعیت) را در یک بی میلی و بی توجهی به حفظ و معرفی تاریخ قومی خود که به نوعی ناشی از انزوای قومی می باشد کشانده است.نتیجه گیری: در پرتو عناصر شناختی، احساسی و ارزشی و در راستای حفظ تنوعات قومی می بایست بازخوانی قومیتی برای این اقوام صورت گیرد. از طرفی محرومیت ها و شکاف های اجتماعی در پرتو نگرش های قومی می تواند ستیزه ها و تنش های قومی را برانگیزد که این مهم نیز با بسترمندی عادلانه حقوق اجتماعی، نه تنها سدی بر احساس تبعیض و نارضایتی و تنش های قومی منبعث از آن می تواند باشد، بلکه همسویی و همنوایی قومی را در جامعه کلان ایران تقویت خواهد کرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

تحولات صورت گرفته در دهه های اخیر نظیر جهانی شدن و ورود به عصر اطلاعات به صورت های مختلف هویت ملی کشورها را تحت تاثیر قرار داده و از سوی دیگر زمینه را برای خودآگاهی و تحریک هویت های قومی در سطح جهان افزایش داده است. این تحولات به گونه ای بوده است که حکومت ها به ویژه حکومت هایی که دارای تنوع قومی هستند را برای حفظ هویت ملی با مشکل مواجه کرده است. به نحوی که در شرایط کنونی حکومتها برای حفظ و تقویت هویت ملی خود از هر گونه تلاش و اقدامی چشم پوشی نمی کنند. در این میان، جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که دارای شرایط ویژه است زیرا، ترکیب جمعیت ایران به نحوی است که اگر ایران را کشوری چند قومی بنامیم چندان دور از واقعیت نخواهد بود. حضور اقوام گوناگون ترک، لر، بلوچ، عرب و ترکمن بیانگر ترکیبی موزاییکی در جامعه ایرانی را شکل می دهند. با توجه به شرایط جدید جهانی حفظ و تقویت هویت ملی کشور با توجه به این ترکیب جمعیتی نیازمند تلاش و اقداماتی گسترده است و باید از همه فرصت های پیش رو جهت دستیابی به این مهم بیشترین بهره را برد. در این میان، مراکز آموزش عالی (دانشگاه ها) یکی از فرصت هایی بوده است که با کنار هم جمع کردن افراد از گروه های قومی و مذهبی مختلف از سراسر کشور زمینه نزدیکی، تعامل و شناخت بیشتر بین آنها را فراهم می آورد و به تقویت و حفظ هویت ملی کمک می کند، اما متاسفانه در پیش گیری سیاست بومی گزینی دانشجو در دانشگاه های کشور این فرصت جهت تقویت و حفظ هویت ملی در حال از بین رفتن است. بر این اساس تحقیق حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مصاحبه نیمه ساختاریافته در پی شناخت آسیب های هویت ملی ناشی از بومی گزینی دانشجو در دانشگاه های کشور است. نتایج نشان داد که این بومی گزینی 10 مولفه اساسی نظیر، عدم تبادلات فرهنگی، کاهش ازدواج بین گروه های قومی، کاهش شناخت گروه های قومی از یکدیگر و. ... به همراه دارد که هر یک از آنها به نوعی حفظ و تقویت هویت ملی را دچار مشکل کرده و از سوی دیگر محاسن و معایبی برای هویت قومی در پی دارند.